India’s New Educational Era: ३४ वर्षांनंतर शिक्षण क्षेत्रात आमूलाग्र बदल करणाऱ्या नवीन राष्ट्रीय शिक्षण धोरण २०२० (NEP 2020) ला भारत सरकारच्या मंत्रिमंडळाने अखेर मंजुरी दिली आहे. यामुळे देशभरात एकसमान व नाविन्यपूर्ण शिक्षण प्रणाली लागू होणार आहे.
नवीन शिक्षण रचना – ५+३+३+४ फॉर्म्युला
नवीन धोरणानुसार शिक्षणाची रचना पुढील प्रमाणे असेल:
पायाभूत टप्पा (Foundation Stage – 5 वर्षे):
- नर्सरी (४ वर्षे)
- कनिष्ठ केजी (५ वर्षे)
- वरिष्ठ केजी (६ वर्षे)
- इयत्ता १ (७ वर्षे)
- इयत्ता २ (८ वर्षे)
पूर्वतयारी टप्पा (Preparatory Stage – 3 वर्षे):
- इयत्ता ३ ते ५ (९–११ वर्षे)
मध्यवर्ती टप्पा (Middle Stage – 3 वर्षे):
- इयत्ता ६ ते ८ (१२–१४ वर्षे)
माध्यमिक टप्पा (Secondary Stage – 4 वर्षे):
- इयत्ता ९ ते १२ (१५–१८ वर्षे)
महत्वाचे बदल | Important changes
- केवळ इयत्ता १२ वीला बोर्ड परीक्षा घेण्यात येईल; १० वीची परीक्षा आता अनिवार्य नसेल.
- एमफिल अभ्यासक्रम रद्द केला जाईल.
- महाविद्यालयीन पदवी ३ किंवा ४ वर्षांची असेल:
- १ वर्ष → प्रमाणपत्र
- २ वर्षे → डिप्लोमा
- ३ वर्षे → पदवी
- ४ वर्षांची पदवी → थेट एमए प्रवेश
- MA नंतर थेट PhD करण्याची संधी मिळेल.
- अभ्यासक्रमाच्या दरम्यान ब्रेक घेण्याचा पर्याय उपलब्ध.
- ५ वी पर्यंतचा अभ्यास मातृभाषा / प्रादेशिक भाषेत.
- ९ वी ते १२ वी – सेमिस्टर पद्धती राबवली जाईल.
उच्च शिक्षणात बदल | Changes in Higher Education
- २०३५ पर्यंत प्रवेश दर (GER) ५०% पर्यंत वाढवण्याचे उद्दिष्ट
- शैक्षणिक, प्रशासकीय आणि आर्थिक स्वायत्तता
- एकत्रित संस्था संचालन धोरण
- ई-कोर्सेस प्रादेशिक भाषांमध्ये
- व्हर्च्युअल लॅब आणि NETF (National Educational Technology Forum) ची स्थापना
