Baby Care Kit Scheme: आरोग्य व कुटुंब कल्याण मंत्रालयाने २०२५ मध्ये सुरू केलेली बेबी केअर किट योजना (Government scheme) नवजात व लहान बाळांसाठी जीवनावश्यक वस्तू मोफत उपलब्ध करून देण्यावर केंद्रित आहे. यामध्ये डायपर, शुद्ध हायजीन किट, पोषण पूरक आहार, इम्यूनिटी बूस्टर आणि प्राथमिक औषधे (baby ayurvedic medicines cost) यांचा समावेश असतो. ही योजना ग्रामीण आणि शहरी दुर्बल घटकांच्या कुटुंबांना बळकट आरोग्यसुविधा देण्याच्या उद्देशाने राबविण्यात आली आहे. बाल मृत्यूदर आणि कुपोषणाचा दर कमी करणे हे या योजनेच्या मुख्य उद्दिष्टांपैकी एक आहे. स्थानिक प्राथमिक आरोग्य केंद्रांमार्फत किटचे वितरण केले जाते, ज्यामुळे नवीन पालकांना सुरुवातीपासूनच बाळाची योग्य काळजी घेता येते. आरोग्य शिक्षण साहित्याद्वारे पालकांना पोषण, स्वच्छता आणि लसीकरणाबाबत मार्गदर्शन मिळते. या योजनेमुळे बाळांच्या दीर्घकालीन आरोग्यावर सकारात्मक परिणाम होण्याची अपेक्षा आहे.
१. बेबी केअर किट योजना काय आहे?
बेबी केअर किट योजना ही आरोग्य व कुटुंब कल्याण मन्त्रालयाची एक सरकारी उपक्रम आहे, ज्यांत नवजात आणि लहान बाळांसाठी जीवनावश्यक वस्तूंचा समावेश असतो. यात डायपर, कापड, शुद्ध हायजीन किट, पोषण पूरक आहार, इम्यूनिटी बूस्टर आणि लहान मुलांसाठी आवश्यक औषधे दिली जातात.
२. योजनेचे उद्दिष्ट
- नवजात बाळांना सुरुवातीच्या काळात सुरक्षित व स्वच्छ जीवनाची हमी
- कुपोषण, संसर्गजन्य आजार व बाल मृत्यू दर कमी करणे
- मातांच्या आणि बाळांच्या आरोग्याबाबत जनजागृती वाढविणे
३. लाभार्थी पात्रता
खाली दिलेल्या टेबलमध्ये पात्रता निकष तपासा:
| निकष | तपशील |
|---|---|
| निवासीत्व | भारताचा नागरिक आणि संबंधित राज्याचा नागरिक |
| वार्षिक उत्पन्न | कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न ₹2,50,000 पेक्षा कमी |
| बाळाचा वय | जन्मानंतर ०–६ महिन्यांपर्यंत |
| आरोग्य नोंदणी | नजीकच्या सरकारी आरोग्य केंद्रात (PHC/CHC) नोंदणी |
४. आवश्यक कागदपत्रे
- आधार कार्ड किंवा लघुपॅन्चयत प्रमाणीकरण
- जन्म प्रमाणपत्र किंवा हॉस्पिटल नोंदणी पत्र
- उत्पन्न प्रमाणपत्र (तहसील कार्यालयाद्वारे जारी)
- कुटुंबातील सदस्यांची यादी (BPL कार्ड असतानाही लागू)
५. अर्ज प्रक्रिया (Step-by-Step)
- जागतिक नोंदणी: स्थानिक PHC/CHC मध्ये ई-आरोग्य पोर्टलवर बाळाची नोंदणी करा.
- फॉर्म भरणे: बेबी केअर किट योजना फॉर्म (Form–BCKY2025) डाउनलोड करा किंवा केंद्रावर मिळवा.
- कागदपत्रे संलग्न करा: वरील सर्व आवश्यक कागदपत्रे स्कॅन/फोटोकॉपी करून फॉर्मसोबत सबमिट करा.
- ऑनलाइन अर्ज: राज्य सरकारच्या अधिकृत पोर्टलवर लॉगिन करून अर्ज अपलोड करा.
- प्रमाणपत्र मिळणे: तीन–पाच कार्यदिवसांत SMS/ईमेलद्वारे अर्जाची पुष्टी आणि प्रमाणपत्र क्रमांक दिला जाईल.
- किटचे वितरण: स्थानिक आरोग्य केंद्रातून किट वितरणासाठी तारीख पाठवली जाईल.
६. अर्ज स्थिती कशी तपासाल?
- राज्य आरोग्य पोर्टलवर “Arj Status” विभागात अर्ज क्रमांक टाका.
- SMS द्वारे मिळालेल्या लिंकवर क्लिक करा.
- स्थानिक आरोग्य केंद्रावर थेट संपर्क साधून तपासणी करा.
७. महत्वाच्या तारखा
- अर्ज सुरूवात: १ एप्रिल २०२५
- अंतिम तारिख: ३१ डिसेंबर २०२५
- किट वितरण कालावधी: प्रत्येक दिवशी १०:०० AM – ४:०० PM
